Wanneer ik spreek over grenzen stellen, denken veel mensen aan assertiviteit, aan ‘tot hier en niet verder’, aan jezelf op de eerste plaats zetten. Grenzen stellen en toch in verbinding gaan met de ander? Dat lijkt een contradictie.

Grenzen stellen vraagt zelfkennis en moed. Ik worstelde er regelmatig mee in mijn leven. Ik heb mijn grenzen moeten leren ontdekken en aangeven na een zware burn-out. Door mijn grenzen te bewaken, kan ik beter bij mezelf blijven. Maar andersom is ook waar: Wanneer ik geworteld ben in mijn natuurlijke authentieke aard, hoef ik niet steeds met mijn grenzen naar anderen bezig te zijn. Ten eerste ontdek ik dat mensen eerder respect voor mij hebben wanneer ik in mijn kracht sta, ten tweede voel ik me minder kwetsbaar over wat mensen tegen me zeggen en ten derde ben ik zowel eerlijk naar mezelf toe maar ook naar de andere.

Waarom grenzen aangeven?

Je gemoedsrust, je balans of je gevoel van waarde is niet veilig als er geregeld mensen geen rekening met jou houden. Als ze dingen doen of zeggen die jou raken, kwetsen, beledigen, of niet goed voor jou zijn, niet in jouw belang zijn. Natuurlijk zou je in een ideale wereld ook bij tactloze mensen in balans blijven en je eigenwaarde behouden, maar we zijn nu eenmaal mensen en dus kwetsbaar, ook innerlijk. Als iemand jouw grenzen respecteert, voelt dat veilig. Let maar eens op hoe je je meer ontspant bij een sensitief persoon en hoe je alert bent bij een dominant persoon. Je geeft dus je grenzen aan om te zorgen dat mensen rekening houden met jouw gevoelens, wensen en behoeften, zodat je je (emotioneel) veilig voelt. En dat is een basisbehoefte.

Je grenzen kennen

Maar eerst moet je je grenzen kennen. Soms is meteen duidelijk dat iemand je grens over gaat. Iedereen zal dat gevoel hebben als hij wordt uitgescholden of belazerd. Maar vaak is het subtieler. Daardoor kennen we lang niet altijd onze grenzen goed. Je leert je grenzen beter kennen door ze te leren voelen. Hoe sneller je merkt dat iets wat gedaan of gezegd wordt onprettig voelt, des te duidelijker je beeld van jouw grenzen. Gevoelens manifesteren zich niet in je hoofd, maar in je lijf, vooral in je romp: bij je hartstreek, buik of schouders. Maar ook in andere lichaamsdelen kun je emoties voelen. Denk maar aan uitdrukkingen als: met samengeknepen billen, mijn hart brak, een steen op mijn maag. Om je grenzen beter te voelen, moet je dus beter je lichaam leren voelen. Dat leer je door er een gewoonte van te maken meer je aandacht bij je lichaam te brengen.

Waarom gaan mensen grenzen over?

Grenzen bakenen iets af, namelijk waar jij bent en de ander begint en vice versa. Dus ook waar jouw waarden gelden en waar die van de ander. En waar jouw wensen, behoeften en gevoeligheden gelden en waar die van de ander. Het is de bedoeling dat je rekening met elkaar houdt, elkaars grenzen respecteert. Maar vanwege verschillen in waarden, behoeften, wensen, gevoeligheden, gaan mensen soms toch over jouw grens heen. Andersom kan natuurlijk ook gebeuren.
Soms gaan mensen per ongeluk over de grens van een ander heen, soms zijn mensen gewoon te nonchalant, ongevoelig of vervelend. In alle gevallen is het belangrijk om je grenzen aan te geven. Daar worden mensen sensitiever en respectvoller van.

Eng of moeilijk

Veel mensen vinden het eng of moeilijk om voor zichzelf op te komen. Als je dit herkent, kun je jezelf de vraag stellen waarom jij je grenzen niet (tijdig) aangeeft. Ben je ergens bang voor? Zo ja, waarvoor dan? Of: wat vind je dan moeilijk? Waarom vind je het moeilijk? De oorzaak is eigenlijk altijd: angst voor de gevolgen. Angst voor de reactie van de ander. Misschien is de ander gekwetst, misschien wordt hij boos of heeft het gevolgen voor jullie verdere contact. Dat is allemaal begrijpelijk, maar dan nog is het belangrijk dat je je grenzen aangeeft.

7 tips als mensen je grens over gaan :

• 1. Luister eerst naar je onderbuikgevoel, de eerste 7 seconden geven direct intuïtief aan of jij het goed vindt of niet. Negeer dit gevoel niet maar erken het.
• 2. Als je het eng vindt om direct een nee aan te geven, zeg dan ‘ik moet hier even over nadenken’ dan krijg jij de ruimte om hier even rustig bij stil te staan en vooral belangrijk wees trouw aan jezelf.
• 3. Ga niet te snel uit van slechte intenties van de ander, mensen zijn in het algemeen niet tegen jou. Ze zijn bezig met zichzelf en vergeten jouw belang of gevoelens. Als je dit bedenkt, kun je je grenzen makkelijker zonder boosheid aangeven.
• 4. Probeer niet boos je grenzen aan te geven. Als je boos bent, schiet de ander bijna automatisch in de verdediging of in zijn schulp. Dat helpt niet. Laat boosheid eerst even zakken. Maar soms is boosheid juist goed, soms is het nodig om ‘binnen’ te komen bij een ander. En het geeft je een krachtig gevoel. Dus boosheid is prima als je al vaker rustig je grenzen hebt aangegeven en dit niet helpt.
• 5. Hou het doel voor ogen: je wil dat anderen jouw grenzen respecteren, je wil niet de relatie beschadigen.
• 6. Als de ander niet goed reageert, geef hem dan tijd. Ga je grenzen niet relativeren, ga niet goedpraten wat je eerder zei, daar is geen reden voor. De ander mag emotioneel zijn, boos of gekwetst of verdrietig. Als de emoties wat gezakt zijn, kunnen jullie verder praten.
• 7. Realiseer je dat als je op een respectvolle manier je grenzen aangeeft, je niets te verliezen hebt. Als diegene boos of gekwetst blijft, ligt dat bij de ander. Je kunt de ander vragen wat dan precies zo raakt om in gesprek te blijven. Sluit de ander zich blijvend af voor jou of is die niet voor rede vatbaar (defensief of boos), laat dit je dan niet afschrikken in de toekomst. Blijf, ook bij deze persoon, je grenzen aangeven. Je zult merken dat het je een beter gevoel geeft en het je relaties verbetert.
• Als iemand over je grenzen blijft gaan en jij blijft toch in die relatie investeren, is het goed om uit te zoeken waarom.
• Oefening baart kunst, hoe meer jij je grenzen zal aangeven hoe beter jij dit zal kunnen aangeven. En vooral wees TROTS op jezelf!

Grenzen stellen vraagt moed!

Maar het is essentieel voor zelfliefde.
Brené Brown vat het mooi samen:

“Daring to set boundaries is about having the courage to love ourselves even when we risk disappointing others.”

“Grenzen durven stellen gaat over de moed om van onszelf te houden zelfs al riskeren we de ander teleur te stellen.”

Kies jij ervoor om te werken aan deze balans? Om met vallen en opstaan voor jezelf te kiezen en de hand te reiken aan die ander?

Moedig van je!